ORGA

Niemiecki

Samogłoski pochylone z punktu widzenia akustyki

Ze względu na obszerność materiału nie mogę tutaj przytoczyć całej teorii formantów. Chciałbym jedynie zwrócić uwagę na literaturę, która opisuje temat fizycznego przedstawienia mowy bardzo obszernie i dokładnie. Dla wprowadzenie w tę tematykę godne polecenia są dwie niemieckojęzyczne książki: Pompino-Marschall (1995) oraz Neppert&Petursson (1992). Z książek polskich polecam książkę Wiktora Jassema (1974). Dokładny  opis wszystkich pozycji znajduje się w bibliografii.

Poza tym chciałbym w tym miejscu przypomnieć o metodach tzw. "visible speech" oraz przedstawić krótko znaczenie formantów dla analizy samogłosek.

Najbardziej znaną i najczęściej używaną metodą przedstawienia głosek jest oscylogram (zależność amplitudy od czasu). Inną często używaną możliwość wizualnego przedstawienia dźwięku stanowi spektrogram. Ten wykres zależności amplitudy od częstotliwości umożliwia np. analizę wartości formantów (= wiązki częstotliwości o wzmocnionej energii), dlatego też odgrywa w moich badaniach wiodącą rolę. Dla przedstawienia czasowych zmian w spektrum (tzw. spektrum dynamiczne) służy trójwymiarow wykres zależności amplitudy od częstotliwości i czasu - sonagram.

W akustycznym opisie mowy ludzkiej ogromną rolę odgrywają wspomniane już formanty. W przypadku samogłosek dla ich  jednoznacznego określenia wystarczy podanie dwóch najniższych formantów. Jeśli wprowadzi się te wartości do wykresu, w którym oś rzędnych stanowi wartość drugiego formantu, a oś odciętych wartość pierwszego, to otrzyma się figurę, podobną do tzw. trójkąta samogłosek, który otrzymano na podstawie zdjęć rentgenowskich ukazujących poziome i pionowe położenie języka.